• Ana səhifə
• Abidələrimiz
  • Şuşa
  • Ağdam
  • Füzuli
  • Laçın
  • Kəlbəcər
  • Qubadlı
  • Zəngilan
  • Cəbrayıl
  • Xocalı
  • Xocavənd
  • Tərtər
  • Qazax
  • Ermənistan
• Fotoittiham
• Layihə
  • Ümumi məlumat
  • Ədəbiyyat siyahısı
  • Hazırlayanlar
• Əlaqə

Tərtər rayonu - Azərbaycan Respublikasında inzibati-ərazi vahidi. Sahəsi 957 km², əhalisi 80,100 min nəfərdir (01.01.2023). Mərkəzi Tərtər şəhəridir. Keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin ərazisinə çox yaxın olan Tərtər rayonunun yaşayış məntəqələrinə Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin təcavüzü nəticəsində xeyli zərər dəymişdir.
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 13 oktyabr 1992-ci il tarixli qərarı ilə Ağdərə rayonu ləğv edilərək həmin rayonun Ağdərə qəsəbəsi və 28 kəndi Tərtər rayonunun inzibati bölgüsünə daxil edilmişdir. Ağdərə rayonundan Tərtər rayonuna verilmiş 28 yaşayış məntəqəsindən Şıxarx qəsəbəsi, Həsənqaya, Qızıloba kəndləri Azərbaycanın nəzarətində idi. 2020-ci ilin oktyabrın 3-də Suqovuşan, Talış, oktyabrın 9-da Çaylı kəndi işğaldan azad edilmişdir. 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq 1 şəhəri 21 kəndi isə Rusiya Sülhməramlı kontingentinin nəzarəti altına keçmişdir. Ağdərə şəhəri, Ağabəyyalı, Aşağı Oratağ, Canyataq, Çardaqlı, Çıraqlı, Çiləbürt, Dəmirli, Dəstəgül, Göyarx, Gülyataq, Kiçik Qarabəy, Qasapet, Lüləsaz, Meqrelalay, Ortakənd, Seysulan, Təpəkənd, Ulu Qarabəy, Umudlu, Yarımca, Zəylik kəndləri 19 sentyabr 2023-cü ildə aparılan lokal xarakterli antiterror əməliyyatları nəticəsində həmin ərazilər də Azərbaycanın suverenliyinə keçmişdir.
Ümumiyyətlə, Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində Tərtər rayonunun 20 sosial və texniki infrastrukturuna zərər dəymişdi. 6 səhiyyə obyekti, 7 uşaq bağçası və 7 məktəb erməni təcavüzündən zərər görmüşdü. Tərtər rayonunda 15 tarixi və mədəniyyət abidəsi erməni vandalları tərəfindən dağıntılara məruz qoyulmuşdu.

Müqəddəs Yelisey məbəd kompleksi

Müqəddəs Yelisey kilsəsi Tərtər rayonunun Mağavuz (Madagiz) kəndinin şimal-şərqində, dəniz səviyyəsindən 2000 m hündürlükdə yerləşir. Rəvayətə görə məbəd Albaniyada ilk xristian təbliğatçısı Yeliseyin şərəfinə V əsrdə tikilmişdir.
Kompleks hər tərəfdən qala divarları ilə əhatə olunmuşdur. Qalanın qərb darvazası müdafiə nöqteyi-nəzərdən diqqəti cəlb edir. Qalanın içərisində on səkkiz müxtəlif tipli tikintilər vardır. Bunlar - baş məbəd, kiçik kilsələr, ikimərtəbəli yaşayış evi, təsərrüfat binaları və tövlələrdir.
Baş məbəd iki otaqdan ibarətdir. Birinci otaq kvadrat formalı olub, iki sütun və iki yarımsütun vasitəsilə üç nefə bölünür. Orta nef yanındakılara nisbətən xeyli hündürdür. Neflər silindrik tağbəndlə örtülmüşdür. İkinci otaq - ibadət zalı uzunsov olub, tağbəndlə örtülmüşdür.
Məbədin fasadlarına yaxşı yonulmuş daşdan üz çəkilmişdir. Birinci otağın damında zəng asmaq üçün dördsütunlu rotonda düzəldilmişdir.
Kompleksin ikinci binası - baş məbədin sağ tərəfində yerləşən nisbətən böyük olmayan kilsədir.
Baş məbədin sol və sağ tərəfində altı kiçik kilsə binası yerləşir.
Qaladan 1 km aralı çayın üzərində tikilmiş biraşırımlı körpü qala ilə əlaqə yaradan əsas vasitə idi. Müqəddəs Yelisey məbədi kompleksinin tikilmə tarixi XIV əsrə aiddir.

“Urek” məbədi

Rayon ərazisində ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarixi və mədəniyyət abidələrindən biri  də Talış kəndində yerləşən “Urek” məbədidir. “Urek” məbədi XII əsrə aid alban abidəsidir.

Ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri

MEMARLIQ ABİDƏLƏRİ

ARXEOLOJİ ABİDƏLƏR